افزایش درشتی میوه در درختان: راهکارها و نکات فنی مهم (1401)

یکی از مهم‌ترین اهدافی که توسط اکثر باغداران دنبال می‌شود افزایش درشتی میوه درختان است. مهم‌ترین صفاتی که به صورت مستقیم در عملکرد باغات میوه تاثیر دارند وزن، درشتی یا سایز و تعداد میوه تشکیل شده روی درخت هستند.

درختانی که تعداد میوه‌های زیاد، درشت‌تر و با وزن زیاد دارند، عملکرد بالایی خواهند داشت. بنابراین باید تلاش کرد که میزان این صفات را در درختان میوه بالا برد.

پارامترهای ذکر شده، توسط عوامل محیطی، ژنتیک گیاه و برخی عملیات زراعی کنترل می‌شوند. در این پست آموزشی از کشاورزا قصد داریم در ارتباط با افزایش درشتی و سایز میوه در درختان صحبت کنیم.

افزایش تعداد میوه در درختان

همانطور که در بالا اشاره شد، یکی از فاکتورهایی که بصورت مستقیم روی عملکرد درختان تاثیر دارد، تعداد میوه است. هرچقدر تعداد میوه تشکیل شده روی درخت بیشتر باشد، عملکرد بیشتری حاصل خواهد شد.

برای افزایش تعداد میوه روی درختان باید عملیاتی را اجرا کنیم که طی آن تعداد گل‌های تشکیل شده و درصد تبدیل گل به میوه بیشتر و میزان ریزش گل و میوه کاهش یابد.

یکی از موثرترین راهکارها، اجرای برنامه تغذیه‌ای فروت‌ست است. فروت‌ست یک برنامه تغدیه‌ای است که به منظور تقویت جوانه‌های بارده درخت برای تشکیل گل و میوه بیشتر اجرا می‌شود. البته توجه شود که این تنها بخشی از مزایای فروت‌ست است.

جوانه‌ها برای تقویت به تمامی عناصر غذایی نیاز دارند ولی برخی از عناصر از اهمیت بالایی برخوردار هستند. مهم‌ترین عناصری که باید در برنامه غذایی فروت‌ست گنجانده شود، عناصر نیتروژن ، بور و روی است. این عناصر تاثیر بسزایی در تقویت جوانه‌ها برای افزایش تعداد گل و میوه تشکیل شده دارند.

بهترین زمان اجرای فروت‌ست، بعد از برداشت میوه و قبل از ریزش برگ‌هاست. البته در بعضی از درختان مانند کیوی و انگور بهتر است در بهار و در زمان متورم شدن جوانه‌ها انجام شود. یادآوری می‌کنیم که این عناصر علاوه بر افزایش تعداد گل و میوه، روی ظرفیت و اندازه میوه نیز تأثیر دارند.

عوامل موثر بر افزایش درشتی میوه درختان

درشتی میوه یا همان اندازه و سایز میوه توسط سلول‌هایی که میوه را می سازند تعیین می‌شود. اندازه هر سلول و فضای بین سلول‌ها می‌توانند در اندازه میوه نقش ایفا کنند. بزرگ شدن اندازه میوه می‌تواند از طریق افزایش تعداد سلول‌ها و یا بزرگ شدن سلول‌ها اتفاق افتد.

اغلب باغداران تلاش می‌کنند تا میوه‌های درشت تولید کرده و به بازار عرضه کنند. باغداران برای رسیدن به این هدف باید عواملی که اندازه میوه را تحت تاثیر قرار می‌دهند و اهمیت این عوامل را شناسایی و در نظر بگیرند. فاکتورهایی که اندازه میوه را تحت تاثیر قرار می دهند عبارت‌اند از :

• عوامل ژنتیکی گیاه مانند نوع رقم
• عوامل محیطی مانند دما و نور
• مدیریت‌های زراعی مانند کوددهی اصولی و هرس درختان

عوامل ژنتیکی موثر بر اندازه میوه

یکی از عوامل موثر و مهم در درشتی میوه، نوع رقم آن است.

یک سیب را در نظر بگیرید اگر میوه‌ها به صورت ذاتی ظرفیت بزرگ شدن را نداشته باشند و ذاتاً کوچک باشد هر چقدر هم که کشاورز تلاش کند نمی‌تواند تاثیری بر اندازه و درشتی آن میوه داشته باشد و این میوه تا آخر دوره رشد کوچک خواهد ماند. این امر به ژنتیک گیاه برمی‌گردد. ژنتیک می‌تواند بر تعداد سلول و اندازه آن تاثیر بگذارد.

عوامل محیطی موثر بر افزایش درشتی میوه

مهمترین عوامل محیطی که می‌توانند روی افزایش درشتی میوه تاثیرگذار باشند، دما و نور هستند.

نفوذ نور کافی بین درختان تاثیر زیادی در بزرگ شدن و درشتی میوه آنها دارد. یکی از مهم‌ترین کارها برای تامین نور کافی، هرس آنها در زمان مناسب است.

مدیریت‌های زراعی موثر بر افزایش سایز میوه

میزان بار روی درخت (تعداد میوه در هر درخت نسبت به اندازه درخت) یکی از مهمترین عواملی است که کشاورزان می‌توانند در آن تأثیر بگذارند.

تعادل در تعداد میوه نسبت به اندازه درخت، به دیگر میوه‌ها اجازه می‌دهد که از لحاظ اندازه بزرگتر شوند، با این کار میزان مواد قندی و منابع در دسترس بیشتری بین میوه‌ها توزیع می‌شود که ارتباط مستقیمی با اندازه آنها خواهد داشت. یکی از راه‌های ایجاد این تعادل، هرس درختان است که باید در زمان مناسبی انجام شود.

از مهم‎‌ترین عوامل زراعی که می توانند در اندازه میوه تاثیر بگذارد آبیاری به موقع و تغذیه گیاهی یا همان کوددهی در مراحل مختلف رشد گیاهان است.

تاثیر آبیاری در افزایش درشت شدن میوه درختان

یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در افزایش اندازه میوه آبیاری است. تنها صرف استفاده از کودها به تنهایی نمی‌تواند روی سایز میوه موثر باشد و برای اینکار ضروری است که در طول فصل رشد آب کافی در اختیار درختان قرار گیرد.

اگر آبیاری به موقع صورت نگیرد، میوه‌ها رشد کافی نداشته و ریز خواهند شد. نهایتا با این کار عملکرد میوه کاهش خواهد یافت.

تاثیر تغذیه گیاهی بر افزایش درشتی و وزن میوه

همانطور که در بالا اشاره شد، برای افزایش درشتی میوه در درختان باید رقم مناسبی برای کاشت انتخاب کرده و اقلیم مناسب نیز در منطقه حاکم باشد. اگر از لحاظ اقلیم و نوع رقم محدودیتی وجود نداشته باشد با تغذیه مناسب می‌توان میوه‌های با سایز بزرگ و با وزن بالا تولید کرد. میوه‌های بزرگ در نتیجه رشد زیاد حاصل شده‌اند. رشد نتیجه تقسیم سلولی و بزرگ شدن سلولی است.

• افزایش تقسیمات سلولی

یکی از مهم‌ترین عناصری که می‌تواند روی تکثیر و تقسیم سلول تاثیر بگذارد کلسیم است این عنصر را می‌توان بعد از تشکیل میوه در طول فصل بصورت محلول‌پاشی و مصرف ریشه‌ای دراختیار گیاه قرار داد.

• افزایش بزرگ شدن سلول‌های میوه

همانطور که می دانید تولید ماده خشک و وزن در میوه‌ها در نتیجه تجمع قند‌ها و آب در داخل میوه است، بنابراین باید تلاش کرد که میزان قند‌های میوه را افزایش داد. مهم‌ترین عنصر موثر برای اینکار پتاسیم است.

کود برای درشتی میوه

یکی دیگر از مباحثی که اکثر کشاورزان از ما سوال می‌کنند این است که ” بهترین کود برای درشتی میوه چه کودی است؟ ” باید توجه کنید که عوامل زیادی در درشتی میوه تاثیرگذارند.

همانطور که در بالا گفته شد، کوددهی زمانی موثر خواهد بود که سایر عوامل مانند شرایطی اقلیمی و آبیاری در حد بهینه باشند.

یکی از مهمترین عناصری که باعث انتقال مواد قندی به سمت میوه و درشتی میوه در درختان می‌شود پتاسیم است.

پتاسیم با ایجاد پتانسیل اسمزی منفی ، میوه را جاذب آب می‌کند، بنابراین درکنار مصرف این عنصر، باید آب کافی در اختیار گیاه قرار دهیم تا میوه‌ها درشت شوند.

در مراحل اولیه رشد و بعد از تشکیل میوه این عنصر می‌تواند به هر دو روش محلول‌پاشی و ریشه‌ای مصرف شود و در مراحل نهایی مصرف آن بصورت محلول‌پاشی می‌تواند تاثیر بهتری داشته باشد. برای این کار کودهای حاوی مقدار مناسبی از پتاسیم مانند سولفات پتاسیم یا کودهای پتاسیم مایع توصیه می‌شود.

کودهای پتاسیمی علاوه بر افزایش سایز میوه، باعث افزایش رنگ گیری میوه در درختان می‌شوند.

توجه شود که از مصرف کودهای پتاسه حاوی کلر مانند کلرید پتاسیم خودداری کنید. در مقالات آموزشی قبلی در مورد انواع کود پتاسیم صحبت شده است.

نتیجه گیری کلی

برای افزایش درشتی میوه در درختان به‌طورکلی به چند نکته زیر توجه ویژه داشته باشید.

• آبیاری به موقع بویژه در مراحل بعد از تشکیل میوه تاثیری زیادی در افزایش سایز میوه دارد.
• کوددهی درختان بویژه کودهای پتاسیمی در کنار آبیاری به موقع باعث افزایش درشتی میوه درختان می‌شود.