5 راهکار برای به حداقل رساندن آبشویی نیترات در خاک

نیتروژن یک عنصر غذایی پرمصرف و ضروری برای گیاهان است به طوری که ۷۸ درصد هوای کره زمین را نیتروژن تشکیل می‌دهد. نیتروژن به دو فرم نیترات (^–NO₃) و آمونیوم (⁺NH₄) جذب گیاهان می‌شود.

اگرچه کودهای نیتروژنه افزایش رشد و عملکرد محصول را فراهم می‌کنند، اما مشکلاتی نیز در این زمینه وجود دارد زیرا نیترات و ذرات خاک هر دو بار منفی دارند و از این رو نیترات در خاک ماندگاری کمتری دارد و به راحتی شسته شده و از دسترس گیاهان خارج می‌شود. این بدان معناست که نیترات‌ها در خاک به همراه جریان آب حرکت می‌کنند و ممکن است وارد آب‌های زیرزمینی و سطحی شود.

چه عواملی باعث شستشوی نیترات می‌شود؟

شستشوی نیترات به دو عامل مهم نیاز دارد:

• حضور حجم قابل توجهی از نیترات در پروفیل خاک
• آب باران یا آب آبیاری برای خارج کردن نیترات از محیط ریشه گیاهان

آبشویی نیترات در چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

آبشویی نیترات بیشتر در فصول زمستان و پاییز اتفاق می‌افتد که حجم تبخیر و تعرق کم بوده و میزان ورود بارندگی بیش از ظرفیت نگهداری آب توسط خاک است و سطح بالایی از نیترات در پایان فصل در خاک باقی مانده است.
میزان آبشویی نیترات در طول دوره رشد گیاه کمتر است. با این حال پتانسیل آبشویی بعد یا قبل از دوره فعال رشد گیاه و در طول پاییز و بهار بالاست، بنابراین استراتژی‌های مدیریت کاهش سطح شستشوی نیترات خاک باید قبل از شروع شستشو و در پاییز و در بهار صورت بگیرد.

کاهش شستشوی نیترات در خاک

برای کاهش شستشوی نیترات، مصرف نیتروژن بر اساس نیازهای گیاه از اهمیت زیادی برخوردار است. علاوه‌براین، زمان مصرف، روش مصرف و فرم نیتروژن مصرفی نیز دارای اهمیت هستند.

نیترات برای انسان سمی بوده و باعث ایجاد مشکلاتی در جذب اکسیژن توسط بدن می‌شود. این ترکیب در داخل آب نیز همین مشکل را ایجاد می‌کند، نیترات باعث اتروفیکاسیون یا اکسیژن زدایی آب می‌شود که اثرات نامطلوبی بر اکوسیستم‌های آبی و محیط زیست دارد. راه‌های متعددی برای به حداقل رساندن آبشویی نیترات وجود دارد که باعث افزایش کارایی مصرف نیتروژن، کاهش آلودگی‌های زیرزمینی و افزایش عملکرد می‌‌شود.

استفاده از مقدار مناسب کودهای نیتروژنه

یکی از دلایل اصلی آبشویی نیترات، استفاده بیش از حد از کودهای نیتروژنه است. بنابراین میزان مصرف کودهای نیتروژنه در مدیریت آبشویی نیترات از اهمیت بالایی برخوردار است. فاکتورهای مختلفی در میزان مصرف کودهای نیتروژنه موثر هستند که کشاورزان به آنها توجه کنند. نوع خاک، نوع رقم کشت شده، محصول کشت شده در سال‌های قبل، زمان پیش‌بینی شده برای برداشت محصول، عملکرد مورد انتظار، میزان بارندگی و آبیاری و …

استفاده از فرم مناسب کودهای نیتروژنه

از مصرف منابع کودی حاوی نیترات، مانند نیترات آمونیوم باید در زمان شروع فصل خودداری کنید.آمونیوم سولفات یا اوره منبع مناسبی از نیتروژن برای شروع فصل هستند. مزیت اوره نسبت به نیترات آمونیوم آبشویی کمتر آن است. با این حال تلفات آمونیاک در اوره یا سولفات آمونیوم بیشتر از نیترات آمونیوم یا نیترات پتاسیم است. در یک مطالعه ۵ ساله گزارش شد که افزایش بازیابی نیتروژن و کاهش تلفات آبشویی نیترات در کودهای سولفات آمونیوم در مقایسه با نیترات آمونیوم و نیترات کلسیم کمتر بود.

استفاده از کودهای نیتروژنه در زمان مناسب

کودهای نیتروژنه را زمانی استفاده کنید که گیاه به آن نیاز داشته باشد. گیاهان در مراحل مختلف رشد به مواد غذایی متفاوت و در مقادیر مختلف نیاز دارند، کاربرد کودها در زمان نامناسب اشتباه رایج بین کشاورزان است که با آگاهی و کسب اطلاعات صحیح می‌توان آن را تصحیح کرد. کاربرد تقسیطی در دزهای مختلف و در مراحل مختلف رشد گیاه می‌تواند باعث افزایش عملکرد و جلوگیری از آبشویی نیترات شود.

مدیریت صحیح آبیاری

از آنجایی که نیترات با آب حرکت می‌کند مدیریت صحیح آبیاری بر اساس درک درست از توپوگرافی و ترکیبات خاک منطقه کشت و نیازهای گیاه می‌تواند به مدیریت آبشویی نیترات کمک کند.

برنامه کودی برای عملکردهای منطقی

میزان کاربرد نیتروژن به اهداف عملکرد بستگی دارد که توسط دانک و همکاران (۱۹۸۸) به صورت «عملکرد مورد انتظار در هکتار» تعریف شده است. که این تعریف با عملکرد حداکثر یا پتانسیل عملکرد متفاوت است و چنین عملکردی شرایط ایده‌آلی را می‌طلبد. اهداف عملکرد را باید بر اساس داده‌های سال‌های قبل و همچنین شرایط پیش‌بینی شده در نظر گرفت. میزان نیترات به کار برده شده باید بر اساس یک هدف عملکرد واقع‌بینانه مطابقت داشته باشد و نه با حداکثر عملکرد. این بدان معنا است که از مصرف بیش از حد کودهای نیتروژنه باید خودداری کرد.