مصرف کودها به روش خاکی یا محلول‌پاشی، کدام مناسب است؟
کودها را بصورت کلی می‌توان بصورت خاکی (اعمال مستقیم روی خاک و کودآبیاری) و یا محلول‌پاشی برگی در اختیار گیاهان قرار داد. اما قبل از هرچیزی باید بدانید که عمده مواد و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه توسط ریشه‌ها جذب می‌شود، در واقع اندام اصلی گیاه برای جذب مواد، ریشه است. اما در برخی شرایط برای رفع محدودیت‌های تغذیه خاکی، از برگ‌ها نیز استفاده می‌شود. باید توجه کرد که تمام نیاز غذایی گیاه را نمی‌توان از طریق برگ‌ها تامین کرد، تغذیه برگی در برخی مواقع به عنوان تکمیل‌کننده و مکمل مطرح است و در همه شرایط نمی‌توان آن را جایگزین روش مصرف خاکی کرد.
همچنین بخوانید : اشتباهات رایج در کوددهی
آنچه در این مقاله می‌خوانید!
مزایای مصرف کودها به روش محلول‌پاشی برگی
- در تمام دوره رشد گیاه می‌توان مواد غذایی را از طریق برگ‌ها در اختیار گیاه قرار داد.
- گیاه نسبت به تغذیه برگی واکنش سریعی دارد. به‌این‌معنی که عناصر از طریق برگ‌ها به سرعت جذب می‌شوند و ممکن است در تغذیه خاکی این اتفاق به کندی صورت گیرد. (اهمیت این موضوع در رفع کمبود برخی عناصر غذایی در گیاه بیشتر نمود پیدا می‌کند)
- روشی کارآمد برای رفع انواع کمبودهای غذایی است.
- تغذیه برگی باعث کاهش آلودگی‌های خاک و آب ناشی از مصرف کودها می‌شود.
معایب مصرف کودها به روش محلول‌پاشی
- تمام نیاز غذای گیاه را نمی‌توان بصورت محلول‌پاشی مصرف کرد.
- همه کودها را نمی‌توان از طریق برگ‌ها وارد گیاه کرد. به این معنی که برخی کودها به علت ساختارشان نمی‌توانند از طریق برگ جذب شوند (مانند کودهای زیستی میکروبی)
- در صورتی که در تهیه محلول‌های کودی برای محلول‌پاشی (عدم رعایت غلظت‌ها و دستورالعمل‌های پیشنهادی روی کود) دقت کافی وجود نداشته باشد، احتمال گیاه‌سوزی وجود دارد.
- روشی هزینه‌بر بوده و در بیشتر موارد برای تاثیرگذاری بیشتر، کودها باید چندین مرتبه محلول‌پاشی شوند. بنابراین برای اینکار علاوه‌بر هزینه، نیاز به زمان بیشتری نیز وجود دارد.
عوامل موثر بر روش مصرف کودها (مصرف برگی یا خاکی کودها)
عوامل زیادی وجود دارند که تعیین می‌کنند از کدام روش تغذیه (برگی یا خاکی) استفاده کنیم. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سن گیاه
به عنوان مثال در اواخر دوره رشد گیاه از آنجایی‌که تبخیر و تعرق زیادی وجود ندارد، فشار ریشه‌ای زیادی نیز برای جذب مواد صورت نمی‌گیرد، بنابراین در چنین شرایطی محلول‌پاشی برگی می‌تواند روش مناسبی برای کوددهی باشد.
تنش‌های محیطی مانند خشکی
عناصر برای جذب از طریق ریشه‌ها باید بصورت محلول در آب درآیند. در صورتی که آب کافی در محیط اطراف ریشه وجود نداشته باشد، جذب مواد غذایی نیز از ریشه محدود می‌شود. در این شرایط محلول‌پاشی برگی می‌تواند موثر باشد.
دوره رشد گیاه
گیاهان در برخی از دوره‌های رشدی خود نیاز شدید به عناصر غذایی دارند که ص‍ِرف استفاده از روش خاکی یا برگی به تنهایی نمی‌تواند نیاز آنها را رفع کند. در چنین شرایطی مصرف خاکی به همراه محلول‌پاشی برگی کودها می‌تواند نیاز گیاه به عناصر غذایی را برطرف کند.
نوع کود
برخی از کودها به خاطر ماهیت و ساختارشان فقط باید بصورت خاکی و از طریق ریشه جذب گیاه شوند. به عنوان مثال اکثر کودهای میکروبی فقط از طریق ریشه‌ها جذب گیاه می‌شوند و نمی‌توان آنها را بصورت برگ‌پاشی مصرف کرد.
نوع کشت از لحاظ آبیاری ( آبی یا دیم)
در کشت‌های دیم امکان آبیاری فراهم نیست و رشد محصول وابسته به باران است. در چنین شرایطی معمولا امکان مصرف کود بصورت خاکی محدود است. در چنین کشت‌هایی معمولا قبل از کشت کودهای پایه و در طول فصل رشد کودهای نیتروژنه بصورت خاکی مصرف می‌شوند. البته اخیرا قبل از کشت، بعضی کودها بصورت بذرمال (هم در کشت‌های آبی و هم دیم) نیز استفاده می‌شوند. در کشت‌های دیم مصرف برخی کودها بصورت برگ‌پاشی در طول دوره رشد می‌تواند عملکرد را بصورت چشمگیری افزایش دهد.
هدف از کوددهی
در بعضی موارد، برای افزایش جذب عناصر غذایی توسط ریشه گیاه، اقدام به محلول‌پاشی برگی بعضی از عناصر می‌کنند. در واقع اینکار باعث تحریک ریشه برای جذب بیشتر مواد غذایی از خاک می‌شود.
مصرف برگی یا خاکی کودها؟ نتیجه‌گیری
نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که محلول‌پاشی برگی نمی‌تواند تمام نیاز گیاه را برطرف کند و اندام اصلی گیاه برای جذب مواد ریشه است، درحالی که در شرایط خاص برگ‌پاشی کودها نیز می‌تواند موثر باشد.
همانطورکه گفته شد، در شرایط مختلف محیطی و دوره‌های مختلف رشد گیاه، هرکدام از روش‌هایی که ذکر شد می‌تواند در جایگاه خود مفید بوده و مقایسه دو روش به عنوان روشی جداگانه نادرست است.
